خاتمکاری یکی از هنرهای سنتی و اصیل ایران است که از دیرباز در شهرهای مختلف کشور، از جمله شیراز، رواج داشته است. این هنر، که با استفاده از قطعات کوچک چوب، استخوان، فلز و سایر مواد بر روی زمینهای از مس یا چوب انجام میشود، دارای ویژگیهای منحصر بهفردی است که آن را از سایر انواع خاتمکاری متمایز میکند.
تاریخچه خاتمکاری شیراز
سابقه خاتمکاری در شیراز به دوره دیلمیان باز میگردد. در این دوره، منبر مسجد جامع عتیق شیراز با استفاده از خاتم ساخته شد. در دوره صفویه، خاتمکاری شیراز به اوج شکوفایی خود رسید و آثار ارزشمندی در این زمینه خلق شد. از جمله این آثار میتوان به درهای چوب گردو با روکش استخوان از استاد حبیب الله اشاره کرد.
ویژگیهای خاتمکاری شیراز
خاتمکاری شیراز بهخاطر کیفیت مناسب، طرحهای منحصر بهفرد و مواد اولیه مرغوب، جایگاه ویژهای در این صنعت و هنر داشته است. از ویژگیهای متمایز خاتمکاری شیراز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از ورقه چوبی نازک و نرم در پشت خاتم برای آسترکردن
- به کارگیری چسب مرغوب سریشم در کلیه مراحل
- سطح صاف و صیقلی کار و نبود فضای خالی بین خاتم ها
- یک نواختی رنگ و مصالح به کار رفته
- ماندگاری و ثبات رنگ و شکل خاتم درگذر زمان
- ترمیمها و بتونهکاریهای ناملموس روی سطح محصولات خاتمکاری
- قرینگی طرح و نقش در سطح کار
مواد اولیه خاتمکاری شیراز
خاتمکاری شیراز روی زمینه مس و چوب مرغوب و با موادی همچون استخوان، برنج، فلزهای دیگر و گاهی اوقات سنگهای قیمتی انجام میشود. استخوان، بهویژه استخوان شتر، یکی از مواد اصلی خاتمکاری شیراز است. استخوان شتر به دلیل مقاومت بالا، استحکام و درخشش، برای خاتمکاری بسیار مناسب است.
طرحهای خاتمکاری شیراز
خاتمکاری شیراز دارای طرحهای متنوع و زیبایی است. از جمله طرحهای رایج در خاتمکاری شیراز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- طرحهای تاجی
- طرحهای طاقی ترنج
- طرحهای ابری لوزی
- طرحهای هفت شمسه
- طرحهای موج
- طرحهای جویی
- طرحهای ابری شش گوش
- طرحهای زنجیرهای
کاربرد خاتمکاری شیراز
خاتمکاری شیراز در ساخت انواع محصولات تزئینی و کاربردی کاربرد دارد. از جمله محصولاتی که با استفاده از خاتمکاری شیراز ساخته میشوند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- گلدان
- ست رومیزی و اداری
- ساعت
- جعبه دستمال کاغذی
- قاب عکس
- آینه
- جاسوئیچی
- جاکلیدی
- دستبند
- گردنبند
- انگشتر
خاتمکاری شیراز، هنری زنده و پویا
خاتمکاری شیراز، هنری زنده و پویا است که همچنان مورد توجه هنرمندان و علاقهمندان قرار دارد. هنرمندان خاتمکار شیراز، با نوآوری و خلاقیت، همواره در تلاشند تا طرحهای جدید و زیبایی را در این زمینه خلق کنند.
در پایان، میتوان گفت که خاتمکاری شیراز، هنری اصیل و ماندگار است که جایگاه ویژهای در فرهنگ و هنر ایران دارد. این هنر، با ویژگیهای منحصر بهفرد خود، توانسته است در کنار خاتمکاری اصفهان و سایر نقاط کشور بدرخشد و مورد توجه جهانیان قرار گیرد.
